Uczymy się kaszubskiego #4

Na poprzedniej lekcji poznaliśmy cyfry i liczby kaszubskie. Dziś przedstawię kaszubskie nazwy dni tygodnia, miesięcy i pór roku.

Dni tygodnia po kaszubsku

Dni tygodnia w języku kaszubskim przypominają swoje odpowiedniki w języku polskim:

poniedziałek – pòniedzôłk
wtorek – wtórk
środa – strzoda
czwartek – czwiôrtk
piątek – piątk
sobota – sobòta
niedziela – niedzela

Miesiące

W nazwach miesięcy już nie ma tak łatwo. Najbardziej podobne nazwy są w przypadku maja, czerwca i listopada. W pozostałych miesiącach mamy już do zapamiętania nazwy bardziej się różniące od tych, które znamy:

styczeń – stëcznik
luty – gromicznik
marzec – strëmiannik
kwiecień – łżëkwiôt
maj – môj
czerwiec – czerwińc
lipiec – lëpińc
sierpień – zélnik
wrzesień – séwnik
październik – rujan
listopad – lëstopadnik, smùtan
grudzień – gòdnik

Pory roku

wiosna – zymk
lato – lato
jesień – jeséń
zima – zëma

Chtërnô je terô gòdzëna?

Znając liczebniki powinniśmy również poznać ich odmianę, aby móc zapytać Kaszuba o godzinę (lub powiedzieć mu aktualny czas). Wiertel to kwadrans, a poszczególne liczebniki odmieniamy w następujący sposób:

1 – jeden – pierszi – piersza
2 – dwa – drëdżi – drëgô
3 – trzë – trzecy – trzecô
4 – sztërë – czwiôrti – czwiôrtô
5 – piãc – piąti – piątô
6 – szesc – szósti – szóstô
7 – sétmë – sódmi – sódmô
8 – òsmë – òsmi – òsmô
9 – dzewiãc – dzewiąti – dzewiątô
10 – dzesãc – dzesąti – dzesątô
11 – jedenôsce – jedenôsti – jedenôstô
12 – dwanôsce – dwanôsti – dwanôstô
13 – trzënôsce – trzënôsti – trzënôstô
14 – sztërnôsce – sztërnôsti – sztërnôstô
15 – piãtnôsce – piãtnôsti – piãtnôstô
16 – szestnôsce – szestnôsti – szestnôstô
17 – sétmënôsce – sétmënôsti – sétmënôstô
18 – òsmënôsce – òsmënôsti – òsmënôstô
19 – dzewiãtnôsce – dzewiãtnôsti – dzewiãcnôstô
20 – dwadzesca – dwadzesti – dwadzestô
21 – dwadzesca jeden – dwadzesti pierszi – dwadzestô pierszô
22 – dwadzesca dwa  – dwadzesti drëdżi – dwadzestô drëgô
23 – dwadzesca trzë  – dwadzesti trzecy – dwadzestô trzecô
24 – dwadzesca sztërë – dwadzesti czwiôrti – dwadzestô czwiôrtô
25 – dwadzesca piãc – dwadzesti piąti – dwadzestô piątô
26 – dwadzesca szesc – dwadzesti szósti – dwadzestô szóstô
27 – dwadzesca sétmë – dwadzesti sódmi – dwadzestô sódmô
28 – dwadzesca òsmë – dwadzesti òsmi – dwadzestô òsmô
29 – dwadzesca dzewiãc – dwadzesti dzewiąti – dwadzestô dzewiątô
30 – trzëdzescë – trzëdzesti – trzëdzestô
31 – trzëdzescë jeden – trzëdzesti pierszi – trzëdzestô pierszô

Podawanie czasu

W języku kaszubskim czas podajemy w systemie 24-godzinnym. Zdarza się również, że czas podawany jest przy użyciu tylko pierwszych dwunastu liczebników. Wtedy godziny popołudniowe od 13 podajemy dodając “pò półniém”, a w porze wieczornej dodajemy “wieczór”.

5:00 – To je piątô

17:00 – To je piątô pò półniém.

10:40 – To je dwadzesce do jedenosti.

22:40 – To je dwadzesce do dwadzesti trzeci. / To je dzesątô sztërdzesce wieczór.

Zobacz również pozostałe lekcje języka kaszubskiego: