sobota, 10 czerwca

Strój łowicki – pasiak i bielunka

Jeden z najbardziej efektownych i najbogatszych ubiorów w polskiej kulturze ludowej pochodzi z Mazowsza. Strój łowicki jest charakterystyczny przede wszystkim ze względu na wełniane, samodziałowe pasiaki. Stanowiły one podstawę stroju już od pierwszej połowy XIX w., by z czasem zmieniać swoją kolorystykę i kompozycję pasków.

Strój łowicki

Do uszycia sukni i spodni w strojach łowickich używa się wełnianych tkanin w pionowe pasy – stąd wzięło się popularne określenie stroju “pasiak”. Początkowo spódnice, gorsety, zapaski i męskie spodnie miały tylko wąskie, czarne lub białe prążki na ciemnoczerwonym tle. Zaczęło się to zmieniać na przełomie XIX i XX w. Z czasem zaczęły się pojawiać m.in. pasy zielone, granatowe, pomarańczowe i fioletowe, a tło stało się pomarańczowe. W okresie międzywojennym doszło do kolejnych zmian. To czas, kiedy w pasiakach zaczęły dominować kolory zimne – zielony, fioletowy, szmaragdowy.

Barwność i rozmaitość tkanin spowodowała, że łowickie pasiaki zaczęły być naśladowane w tkactwie innych regionów.

Początkowo ubrania były haftowane ręcznie. W okresie międzywojennym tkaniny zaczęto haftować maszynowo. Motywem najczęściej pojawiającym się na kieckach, zapaskach, chustach i koszulach (również męskich) była róża. Kobiety własnoręcznie zdobiły swoje stroje haftem. Był to ważny element kultury łowickiej.

Strój kobiecy

Był on znacznie bardziej kolorowy od stroju męskiego. Bielunki, czyli koszule, posiadały szerokie, dzwonowate rękawy i duże kołnierzyki. Początkowo były szyte z lnu. Z czasem zaczęły go wypierać bawełniane tkaniny.

Na koszule zakładano wełniak, nazywany też kiecką, w formie spódnicy połączonej ze stanikiem. Spódnica była bardzo szeroka – mogła mieć nawet 6 metrów. Stanik miał prosty krój i był szyty zwykle z czarnego aksamitu. Zakładano na niego ozdobne spencerki. Wełniak przepasywano zapaską.

Strój uzupełniały czarne trzewiki na obcasie, w których cholewka sięgała do połowy łydki.

Na głowie kobiety, zarówno panny jak i mężatki, nosiły kwadratowe chusty o boku 75 cm. Szyto je z jedwabiu (jedwabnice), wełny (szalinówki) albo białego płótna. Chusty jedwabne i płócienne były wiązane do tyłu, a wełniane pod brodą.

Uzupełnieniem stroju łowickiego była biżuteria. Początkowo najmodniejsze były prawdziwe korale, później popularność zyskały bursztyny.

Strój męski

Mężczyźni ubierali się bardziej skromnie. W ich ubiorze nie następowały tak widoczne zmiany, jak w stroju kobiecym.

Bielunki początkowo miały wykładany kołnierzyk, który w późniejszych czasach zyskał formę stójki. Na kołnierzyku i mankietach znajdowały się ozdobne hafty. Kamizelki w stroju męskim były nazywane lejbikami. Były długie do bioder, z kieszeniami po bokach.

W chłodniejsze dni jako okrycie wierzchnie noszono kaftany (spencerki) i sukmany. Przepasywano je długimi i szerokimi pasami z wełny. Obwiązywało się nimi kilkukrotnie, a końce były wkładane pod pas albo wiązane w kokardę.

Mężczyźni na głowach nosili sztywny, filcowy kapelusz, ze średnim rondem i niewysoką główką. Ozdabiany był aksamitnym pasem z przyszytymi do niego cekinami, koralikami i włóczką.

Na poniższym filmiku zobaczycie, jak stroje prezentują się w praktyce podczas występu tańców łowickich:

Może Ciebie również zainteresować:

Zaklęte w piosenkach: Folklor polski jako źródło inspiracji muzycznej
Folklor polski jest niezwykle bogaty i różnorodny. To skarb, który przechowuje tradycje, historie i ducha naszego narodu. Od wieków pieśni, tańce i melodie przekazywane są z pokolenia na pokolen...
Odkrywaj folklor: Fascynujące tradycje i tańce z różnych regionów świata
Każdy region świata ma swoje unikalne tradycje, kultury i dziedzictwo. Jednym z najbardziej fascynujących aspektów tych różnorodności jest folklor, który obejmuje tradycje muzyczne, taneczne i h...
Bałkańskie melodie - "Ederlezi"
"Ederlezi" to popularna tradycyjna pieśń ludowa mniejszości romskiej na Bałkanach.Piosenka ma swoją nazwę od Ederlezi - wiosennego święta z okazji powrotu wiosny, świętowanego szczególnie przez R...
Czardasz - taniec węgierski
Csárdás, Czardasz - to tradycyjny węgierski taniec ludowy, którego nazwa pochodzi od csárda (starego węgierskiego terminu dla tawerny). Powstał na Węgrzech i został spopularyzowany przez zespoły muzy...
Dożynki - święto zakończenia żniw
Dożynki, nazywane także obżynkami, okrężnem lub wieńcowinami, to ludowe święto związane z zakończeniem żniw. Żniwa to okres wyjątkowo ważny dla ludzi na wsi. Od tego, ile plonów zbiorą, zależało ich ...
Noc Świętojańska
Noc Kupały, nazywana też nocą kupalną, kupalnocką, kupałą, Sobótką, Nocą Świętojańską, to słowiańskie święto związane z letnim przesileniem Słońca. Jest ono obchodzone w czasie najkrótszej nocy w rok...
Polska rzeźba ludowa
Polska rzeźba ludowa to dziedzina sztuki ludowej, która rozwijała się na ziemiach polskich wśród niższych warstw społeczeństwa od końca średniowiecza do połowy XX wieku.Figuralna rzeźba religijna...
Południca – słowiański demon
W polskiej kulturze ludowej była obecna wiara w istnienie demonów, kojarzonych ze zjawiskami atmosferycznymi, przyrodniczymi, czy dotyczącymi życia społecznego.PołudniceWedług wierzeń słowiań...

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *