Haft kaszubski – motyw zdobniczy nie tylko na tkaninach

Haft kaszubski, czyli kaszëbsczi wësziwk, swoje początki ma w klasztorach norbertanek w Żukowie i benedyktynek w Żarnowcu. Ma długą tradycję – początki datowane są na XIII wiek. Ta technika kompozycyjno-wzornicza jest stosowana do ozdabiania ubrań, ale zastosowanie znajduje też w sztuce użytkowej – serwetkach, naczyniach, talerzach, obrusach, wazonach, poduszkach i wielu innych przedmiotach. W poniższych wpisie poznacie symbolikę stosowanych kolorów i motywów w hafcie kaszubskim oraz jakie są podgatunki regionalne.

Haft kaszubski – kolory i symbolika

W hafcie kaszubskim występuje siedem podstawowych kolorów, których użycie w takim zestawieniu zostało zapoczątkowane we Wdzydzach przez Izydora i Teodorę Gulkowskich. Są to kolory:

chabrowy symbolizuje kaszubskie jeziora,

niebieski jak kaszubskie niebo,

granatowy jak głębia morza,

żółty jak zboża dojrzewające na polach i słońce,

zielony jak lasy i łąki,

czerwony jak krew, którą każdy Kaszub jest gotów przelać w obronie swojej ziemi,

czarny – jak ziemia na polu.

Motywy występujące w hafcie

W hafcie kaszubskim szczególnie popularne są motywy kwiatowe. Występują m.in. motywy bratków, chabrów, dzwonków, goździków, koniczynek, niezapominajek i róż. Pochodzą one od okolicznej przyrody, bogatej w różne gatunki kwiatów.

Również stosowane są motywy kwiatów obcych: granatu, palmety, tulipanów i akantu. Głównie posługiwano się nimi w klasztorach.

Prawdopodobnie jeszcze z czasów pogańskich pochodzą pojawiające się w hafcie owady: pszczoły i żuczki.

Charakterystyczną kompozycją używaną w hafcie kaszubskim jest element “Drzewa życia”. Jest to nieskomplikowany układ gałęzi, które się nie mogą krzyżować, nakładać i przeplatać. Nawiązuj on do prostych i przejrzystych zasad życia ludzkiego.

Haft czepcowy

Przez wieku wykształciły się na Kaszubach różne szkoły haftu kaszubskiego: Żukowska, Wdzydzka, Pucka, Wejherowska, Klukowska, Tucholska, Bytowska i Słupska. Ze Szkoły Żukowskiej wywodzi się odrębny rodzaj – haft czepcowy. Pierwotnie był on wykonywany na aksamicie złotą i srebrną nicią. Na czepce dawniej mogły sobie pozwolić tylko najzamożniejsze gburki i szlachcianki. Obecnie stosuje się go często na serwerach i obrusach. Do wyszywania stosuje się wtedy białą lub żółtą nić.