
Zbliżający się Dzień Wszystkich Świętych to dobra okazja, aby poznać bliżej jeden ze starodawnych obrzędów zadusznych – Dziady. Zwyczaj ten swoje początki ma w czasach przedchrześcijańskich. Jego celem było obcowanie żywych z umarłymi poprzez nawiązywanie relacji z duszami przodków (dziadów), które okresowo powracały do swoich ziemskich siedzib, i uzyskanie w ten sposób przychylności zmarłych.
Dziady dawniej
Nazwa obrzędu była używana głównie na terenie Białorusi, Polesia, Rosji i Ukrainy. Pod innymi nazwami funkcjonowały zbliżone obrzędy, powszechne wśród Słowian i Bałtów.
W Polsce najważniejsze obrzędy związane ze świętami zadusznymi obchodzono:
- ok. 2 maja (zależnie od faz księżyca)
- w noc z 31 października na 1 listopada
W celu zapewnienia sobie przychylności dusz, a jednocześnie aby pomóc im w osiągnięciu spokoju w zaświatach, należało je ugościć. Wykonywało się to poprzez karmienie i pojenie dusz, do czego wykorzystywano m.in. miód, kaszę, jajka, kutię i wódkę. Uczty odbywały się w domach lub bezpośrednio na grobach na cmentarzach.
W czasie uczt część potraw i napojów była zrzucana lub ulewana na stół, podłogę lub na grób. Były one przeznaczone dla dusz zmarłych.
Niektóre regiony miały w swoim obrządku również konieczność zapewnienia przodkom możliwości wykąpania się i ogrzania. Do drugiego celu rozpalano ogniska, które były również inaczej tłumaczone – miały oświetlić duszom drogę podczas ich wędrówki, aby nie zabłądziły. Zapalane współcześnie na grobach znicze są pozostałością tego zwyczaju.
Ogień miał prawdopodobnie jeszcze jedno zadanie. Rozpalany na rozstaju dróg uniemożliwiał demonom (duszom ludzi zmarłych nagłą śmiercią, samobójcom, topielcom itp.) wyjście na świat.
W czasie Dziadów obowiązywały liczne zakazy. Nie można było m.in. głośno zachowywać się przy stole, nagle wstawać, sprzątać ze stołu po wieczerzy, wylewać przez okno wody po myciu naczyń, palić w piecu, szyć i tkać. Wykonywanie tych czynności mogłoby zakłócić spokój dusz, które przybyły na ziemię lub nawet im zagrozić (np. przyszyć duszę, która następnie nie mogłaby powrócić w “zaświaty”).
Dziady współcześnie
W niektórych regionach wschodniej Polski, na Białorusi, Ukrainie i w części Rosji nadal można spotkać się z wykonywaniem obrządki Dziadów. W dwojakach (podwójne naczynia gliniane z uchem) wynosi się symboliczne jadło na groby zmarłych. Dziady są również obchodzone wśród większości słowiańskich ruchów neopogańskich.
W Polsce zachowało się kultywowanie Święta Rękawki. Odbywa się ono co roku w Krakowie, we wtorek po świętach wielkanocnych. Nawiązuje ono do tradycji wiosennych Dziadów. Podczas święta tradycją jest m.in. rzucanie i toczenie jaj – symbolu zmartwychwstania.
Może Ciebie również zainteresować:Zaklęte w piosenkach: Folklor polski jako źródło inspiracji muzycznej
Folklor polski jest niezwykle bogaty i różnorodny. To skarb, który przechowuje tradycje, historie i ducha naszego narodu. Od wieków pieśni, tańce i melodie przekazywane są z pokolenia na pokolen...Odkrywaj folklor: Fascynujące tradycje i tańce z różnych regionów świata
Każdy region świata ma swoje unikalne tradycje, kultury i dziedzictwo. Jednym z najbardziej fascynujących aspektów tych różnorodności jest folklor, który obejmuje tradycje muzyczne, taneczne i h...Bałkańskie melodie - "Ederlezi"
"Ederlezi" to popularna tradycyjna pieśń ludowa mniejszości romskiej na Bałkanach.Piosenka ma swoją nazwę od Ederlezi - wiosennego święta z okazji powrotu wiosny, świętowanego szczególnie przez R...Czardasz - taniec węgierski
Csárdás, Czardasz - to tradycyjny węgierski taniec ludowy, którego nazwa pochodzi od csárda (starego węgierskiego terminu dla tawerny). Powstał na Węgrzech i został spopularyzowany przez zespoły muzy...Dożynki - święto zakończenia żniw
Dożynki, nazywane także obżynkami, okrężnem lub wieńcowinami, to ludowe święto związane z zakończeniem żniw. Żniwa to okres wyjątkowo ważny dla ludzi na wsi. Od tego, ile plonów zbiorą, zależało ich ...Noc Świętojańska
Noc Kupały, nazywana też nocą kupalną, kupalnocką, kupałą, Sobótką, Nocą Świętojańską, to słowiańskie święto związane z letnim przesileniem Słońca. Jest ono obchodzone w czasie najkrótszej nocy w rok...Polska rzeźba ludowa
Polska rzeźba ludowa to dziedzina sztuki ludowej, która rozwijała się na ziemiach polskich wśród niższych warstw społeczeństwa od końca średniowiecza do połowy XX wieku.Figuralna rzeźba religijna...Południca – słowiański demon
W polskiej kulturze ludowej była obecna wiara w istnienie demonów, kojarzonych ze zjawiskami atmosferycznymi, przyrodniczymi, czy dotyczącymi życia społecznego.PołudniceWedług wierzeń słowiań...
Folklor polski jest niezwykle bogaty i różnorodny. To skarb, który przechowuje tradycje, historie i ducha naszego narodu. Od wieków pieśni, tańce i melodie przekazywane są z pokolenia na pokolen...
Każdy region świata ma swoje unikalne tradycje, kultury i dziedzictwo. Jednym z najbardziej fascynujących aspektów tych różnorodności jest folklor, który obejmuje tradycje muzyczne, taneczne i h...
"Ederlezi" to popularna tradycyjna pieśń ludowa mniejszości romskiej na Bałkanach.Piosenka ma swoją nazwę od Ederlezi - wiosennego święta z okazji powrotu wiosny, świętowanego szczególnie przez R...
Csárdás, Czardasz - to tradycyjny węgierski taniec ludowy, którego nazwa pochodzi od csárda (starego węgierskiego terminu dla tawerny). Powstał na Węgrzech i został spopularyzowany przez zespoły muzy...
Dożynki, nazywane także obżynkami, okrężnem lub wieńcowinami, to ludowe święto związane z zakończeniem żniw. Żniwa to okres wyjątkowo ważny dla ludzi na wsi. Od tego, ile plonów zbiorą, zależało ich ...
Noc Kupały, nazywana też nocą kupalną, kupalnocką, kupałą, Sobótką, Nocą Świętojańską, to słowiańskie święto związane z letnim przesileniem Słońca. Jest ono obchodzone w czasie najkrótszej nocy w rok...
Polska rzeźba ludowa to dziedzina sztuki ludowej, która rozwijała się na ziemiach polskich wśród niższych warstw społeczeństwa od końca średniowiecza do połowy XX wieku.Figuralna rzeźba religijna...
W polskiej kulturze ludowej była obecna wiara w istnienie demonów, kojarzonych ze zjawiskami atmosferycznymi, przyrodniczymi, czy dotyczącymi życia społecznego.PołudniceWedług wierzeń słowiań...