czwartek, 28 marca

Dziady – obrzęd zaduszny

Zbliżający się Dzień Wszystkich Świętych to dobra okazja, aby poznać bliżej jeden ze starodawnych obrzędów zadusznych – Dziady. Zwyczaj ten swoje początki ma w czasach przedchrześcijańskich. Jego celem było obcowanie żywych z umarłymi poprzez nawiązywanie relacji z duszami przodków (dziadów), które okresowo powracały do swoich ziemskich siedzib, i uzyskanie w ten sposób przychylności zmarłych.

Dziady dawniej

Nazwa obrzędu była używana głównie na terenie Białorusi, Polesia, Rosji i Ukrainy. Pod innymi nazwami funkcjonowały zbliżone obrzędy, powszechne wśród Słowian i Bałtów.

W Polsce najważniejsze obrzędy związane ze świętami zadusznymi obchodzono:

  • ok. 2 maja (zależnie od faz księżyca)
  • w noc z 31 października na 1 listopada

W celu zapewnienia sobie przychylności dusz, a jednocześnie aby pomóc im w osiągnięciu spokoju w zaświatach, należało je ugościć. Wykonywało się to poprzez karmienie i pojenie dusz, do czego wykorzystywano m.in. miód, kaszę, jajka, kutię i wódkę. Uczty odbywały się w domach lub bezpośrednio na grobach na cmentarzach.

W czasie uczt część potraw i napojów była zrzucana lub ulewana na stół, podłogę lub na grób. Były one przeznaczone dla dusz zmarłych.

Niektóre regiony miały w swoim obrządku również konieczność zapewnienia przodkom możliwości wykąpania się i ogrzania. Do drugiego celu rozpalano ogniska, które były również inaczej tłumaczone – miały oświetlić duszom drogę podczas ich wędrówki, aby nie zabłądziły. Zapalane współcześnie na grobach znicze są pozostałością tego zwyczaju.

Ogień miał prawdopodobnie jeszcze jedno zadanie. Rozpalany na rozstaju dróg uniemożliwiał demonom (duszom ludzi zmarłych nagłą śmiercią, samobójcom, topielcom itp.) wyjście na świat.

W czasie Dziadów obowiązywały liczne zakazy. Nie można było m.in. głośno zachowywać się przy stole, nagle wstawać, sprzątać ze stołu po wieczerzy, wylewać przez okno wody po myciu naczyń, palić w piecu, szyć i tkać. Wykonywanie tych czynności mogłoby zakłócić spokój dusz, które przybyły na ziemię lub nawet im zagrozić (np. przyszyć duszę, która następnie nie mogłaby powrócić w “zaświaty”).

Dziady współcześnie

W niektórych regionach wschodniej Polski, na Białorusi, Ukrainie i w części Rosji nadal można spotkać się z wykonywaniem obrządki Dziadów. W dwojakach (podwójne naczynia gliniane z uchem) wynosi się symboliczne jadło na groby zmarłych. Dziady są również obchodzone wśród większości słowiańskich ruchów neopogańskich.

W Polsce zachowało się kultywowanie Święta Rękawki. Odbywa się ono co roku w Krakowie, we wtorek po świętach wielkanocnych. Nawiązuje ono do tradycji wiosennych Dziadów. Podczas święta tradycją jest m.in. rzucanie i toczenie jaj – symbolu zmartwychwstania.

Może Ciebie również zainteresować:

Spojrzenie z bliska na słowackie stroje ludowe

Ważnym elementem kultury słowackiej są tradycyjne stroje ludowe, które odzwierciedlają bogactwo historii i regionalnych różnic. Słowackie stroje ludowe są niezwykle różnorodne ze względu na specyfikę...

Mazur - tradycja, historia i współczesne odniesienia

Taniec mazur jest jednym z najbardziej znanych tańców narodowych Polski. Jest on nierozerwalnie związany z polską tradycją i historią. Mazur jest tańcem wywodzącym się z Mazowsza, regionu w cent...

Jak twórczo wykorzystać tradycje folkloru polskiego w projektowaniu wnętrz?

Współczesne projekty wnętrz często sięgają po inspiracje z różnych źródeł, a jednym z nich może być tradycyjny polski folklor. Wykorzystanie elementów folkloru w projektowaniu wnętrz to doskonał...

Zaklęte w piosenkach: polski folklor jako źródło inspiracji muzycznej

Folklor polski to bogactwo tradycji, kultury i historii, które można odnaleźć w pięknych i poruszających pieśniach ludowych. Jest on nie tylko ważnym dziedzictwem narodowym, ale także niezwykły...

Zaklęte w piosenkach: Folklor polski jako źródło inspiracji muzycznej

Folklor polski jest niezwykle bogaty i różnorodny. To skarb, który przechowuje tradycje, historie i ducha naszego narodu. Od wieków pieśni, tańce i melodie przekazywane są z pokolenia na pokolen...

Odkrywaj folklor: Fascynujące tradycje i tańce z różnych regionów świata

Każdy region świata ma swoje unikalne tradycje, kultury i dziedzictwo. Jednym z najbardziej fascynujących aspektów tych różnorodności jest folklor, który obejmuje tradycje muzyczne, taneczne i h...

Bałkańskie melodie - "Ederlezi"

"Ederlezi" to popularna tradycyjna pieśń ludowa mniejszości romskiej na Bałkanach.Piosenka ma swoją nazwę od Ederlezi - wiosennego święta z okazji powrotu wiosny, świętowanego szczególnie przez R...

Czardasz - taniec węgierski

Csárdás, Czardasz - to tradycyjny węgierski taniec ludowy, którego nazwa pochodzi od csárda (starego węgierskiego terminu dla tawerny). Powstał na Węgrzech i został spopularyzowany przez zespoły muzy...

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *